۱- مطالعه‌ی عمیق توأم با یادگیری صحیح مطلب در همان بار اول:دانش‌آموزان مطالبی را که اولین بار در کلاس درس یا کتاب‌ها یاد گرفته‌اند- خواه با برداشت درست یا غلط- با همان برداشت، مطالب را در ذهن می‌سپارند و متأسفانه دیده شده که اصلاح یا حذف مطالب که به اشتباه در ذهن سپرده‌ایم، بسیار کار سختی است. همین درک نادرست از مطالب، شما را دچار سردرگمی می‌کند. قدم اول خلاصه‌نویسی، یادگیری درست مطالب خوانده‌شده است.

۲- اطلاعات مهم مطالب درسی را خلاصه‌نویسی کنیم:دریک پژوهش از دانش‌آموزان خواستند تا به یک مطلب گوش دهند و آن را خلاصه کنند. یک هفته بعد از آن‌ها خواستند که هر چه را درباره‌ی آن مطلب به یاد می‌آورند، بنویسند. معلوم شد که احتمال به یاد ماندن اطلاعات مهم خلاصه‌نویسی‌شده، ۶ برابر مطالب خلاصه‌نویسی‌نشده است.اگر می‌خواهید احتمال ماندن مطالب مهم در خاطرتان بیش‌تر باشد، از آن یادداشت بردارید و این به معنای یادداشت همه‌ی مطالب نیست؛ در غیر این صورت نتیجه آن خواهد شد که انبوهی یادداشت‌، شامل اندکی اطلاعات مهم در کنار مقدار بسیار زیادی نکات مهم دست‌دوم حاصل آید.

۳- یادداشت‌های کارا بردارید:یکی از راهکارهای کارا کردن یادداشت‌ها به هنگام ثبت کلمات مهم، عدم به‌کارگیری کلمات اضافی است. در خلاصه‌نویسی هر قدر اطلاعاتی با کلمات کم‌تر و عبارت‌های کوتاه‌تر نقل شود، کارایی بالاتر است؛ بنابراین هنگامی که اطلاعات نسبتاً زیادی را در چند کلمه خلاصه می‌کنیم، یادداشت‌های شما کارا هستند. در یادداشت‌ها باید هدفتان این باشد که حتی‌الامکان مطالب از درس استاد، کتاب و جزوه را در جمله‌های کوتاه و مفید بگنجانید. این سبب می‌شود که توجه شما صرفاً به اطلاعات مهم متمرکز شود.بهتر است در خلاصه‌نویسی به جای نوشتن برخی عبارات از علامت‌های اختصاری که برای شما قابل فهم باشد، بهره ببرید؛ مثل علامت ↑ به جای نوشتن کلمه‌ی افزایش و علامت ↓ به جای نوشتن کلمه‌ی کاهش. از آن‌جا که مطالب خلاصه‌نویسی‌شده به صورت یک منبع درسی استفاده می‌شوند،در خلاصه‌نویسی مطالب سعی کنید مطالب را تمیز و جذاب بنویسید.

4- به ساختار مطالب دقت کنید.در خلاصه‌نویسی ابتدا باید کلیات موضوع مورد توجه گیرد و موضوعات به صورت نمودار درختی رسم شود؛ سپس به جزئیات پرداخته شود. در خلاصه‌نویسی باید دقت کرد که معمولاً ایده و نکته‌ی اصلی در دو جمله‌ی اول پاراگراف بیان شود و بقیه‌ی پاراگراف شامل توضیحات این مطلب باشد اما این بدان معنی نیست که بقیه‌ی متن مهم نیست بلکه در ادامه‌ی متن باید به کلمات کلیدی مانند: «نخستین»، «مهم‌ترین عامل»، «بیش‌ترین تأثیر»، «نکته‌ی اساسی»، «درنتیجه» و وجودی بودن یا نبودن افعال توجه کرد. از جمله‌هایی که کلی‌ترین و محوری‌ترین اطلاعات را دربردارند، یادداشت بردارید و به جمله‌هایی که از لحاظ اهمیت ساختاری، ضعیف و حاوی اطلاعات جزئی‌ترند، توجه چندان نکنید. برای داشتن یادداشت‌های کارا باید ذهن خود را بر اطلاعات همچون ابزارهای ساختاری نظیر بندهای مربوط به مقدمه‌چینی (بندهایی که خواننده را برای ورود به مطلب آماده می‌کنند)، جمله‌های اصلی، عنوان بخش‌ها و خلاصه‌های پایانی متمرکز کنید. این اطلاعات یادگیری شما را تقویت می‌کند. ارتباط بین مفاهیم را با فلش نشان دهید و طرز ارتباط موضوعات اصلی و فرعی را به کمک نمودار درختی نمایش دهید تا به درک بهتر مطالب کمک کند. ضمناً چون ممکن است قواعد، گاهی به وسیله‌ی موارد استثنایی و تبصره‌ها نقض شود، ایناستثناها و نکات خلاف قاعده نیز باید یادداشت و آموخته شوند. در بسیاری مواقع، اهمیت استثناها از قواعد کم‌تر نیست و ممکن است، سؤالات کنکور از میان این مطالب استخراج ‌شود.دسته‌بندی و تهیه‌ی جدول برای برخی مطالب نیز کمک بسیار زیادی در ایجاد ساختار ذهنی برای مطالب می‌کند؛ مانند امید ریاضی توزیع‌های مختلف، واریانس توزیع‌های مختلف و... .

۵- اول خوب یاد بگیرید، بعد خلاصه بردارید.هنگام مطالعه‌ی مباحث درسی ترجیحاً ابتدا به کشیدن خط در زیر مطالب اصلی، مهم و بااهمیت بپردازید و پس از یادگیری و خط کشیدن زیر مطالب، خلاصه‌نویسی کنید؛ زیرا انجام دو فعالیت مجزا، یادگیری و خلاصه‌نویسی در یک زمان واحد، باعث ایجاد اخلال و عدم تمرکز در انجام هر دو عمل می‌شود. خلاصه‌نویسی شما چنان‌چه شامل خلاصه‌ی مباحث درسی، نکات مهم در کتاب درسی و جزوات یا تست‌های نکته‌دار باشد، دارای ارزش درسی بالاست.

نویسنده : مرضیه شاکری

نویسنده : مرضیه شاکری